Tamna strana Meseca

Koristeći naslov prethodnog posta kao asocijaciju, dolazimo do albuma koji, bar fenomenološki, zaslužuje mesto na ovom blogu: Pink Floyd - The Dark Side of the Moon.


Nisu retki slučajevi "iznenadnog bljeska" u umetnosti, generalno. Nešto se poklopi, trenutak bude takav, zamor, volja, apatija, opijati, optimizam...
Opet, uvek je reč o onoj vrsti umetnika za koje, nakon što se to dogodi, smo to mogli i pretpostaviti. Tamna strana meseca je takav trenutak za Pink Floyd, ali i za popularnu muziku u celini, a oni su i pre toga bili upravo takav band za koji se moglo reći da je "bljesku" sklon.

Trivia kaže da je album ukupne dužine trajanja od 43 minuta izdat u martu 1973. godine, da je sniman tokom prethodnih godinu dana u Abbey Road studiju u Londonu, da su prilikom snimanja korišćene tada vrlo napredne metode nasnimavanja, tape-loop-ova i proizvodnje specijalnih zvučnih efekata, takođe da su, netipično za bandove progresivne orijentacije, korišćeni analogni sintisajzeri (ne samo da digitalnih nije bilo, nego se ovi kasniji zvukom nikad nisu uspeli ni približiti precima), da je od tada album (bar dok pojava mp3 formata i besplatne muzike nije obesmislila takva brojanja) prodat u preko 50 miliona primeraka, te da se na top-listama najprodavanijih albuma zadržao duže od bilo kog drugog - 15 godina.

U svojoj strukturi TDSOTM (u svetu popularne muzike stvar je elementarnog "obrazovanja" prepoznavanje ovog akronima) je konceptualna ploča, što za vreme kad je nastala nije čudno. Koncept koji pesme okuplja u celinu je verovatno najbolje izražen frazom "things that make people mad". Dobar udeo u "izboru teme" imalo je i tada još vrlo sveže povlačenje Syd Barrett-a, dotadašnjeg kreativnog lidera, u ludačku izolaciju.

Činjenica je da se zvuk Pink Floyd-a promenio nakon Syd-ovog odlaska, postao je melodičniji, prijemčiviji, instrumentalno manje zahtevan, mističniji... ali i "mekši". Nije mali broj fanova koji im ovu promenu nikad nisu oprostili.

Tako gledano, i TDSOTM se može shvatiti korakom unazad. Međutim, konzistencija i gustina ploče, čvrst koncept, briljantna upotreba detalja... su, bez pogovora, napravili jednu od najvažnijih ploča u istoriji popularne muzike. Čak i ako je, pošto ste je stotine puta već preslušali i zasitili je se do mučnine, više ne možete staviti na gramofon, pričati o njoj loše je, najmanje, neukusno.

No, ideja mi sigurno nije da ubeđujem. Svestan sam da se, secirajući je, ploči može naći mnogo mana. Svestan sam i da je njen najveći problem to što se svima sviđa. Ali, opet, kao celina ovo je neponovljivi "krik".
Zapravo..., ne baš celina. Ne zaboravimo da ovo slušamo na gramofonu: ploča ima dve strane, a CD nas ostavlja bez preko potrebne pauze između njih.

Speak to me/Breathe in the air otvara prvu stranu ploče koja pokriva faze ljudskog života: rađanje, iskustvo, empatiju, strah... Stranu zatvara melodična metafora smrti, The Great Gig in the Sky, pesma u kojoj Alan Parsons, lik koji stoji iza zvuka ove ploče, briljantno eksperimentiše sa vrištećim vokalom Clare Torry.

Interesantno će biti više decenija kasnije slušati Clare kako prepričava sopstveni osećaj sramote zbog "loše urađenog posla"; bila je sigurna da je zabrljala. Primetićemo i sjajan video klip koji ovu pesmu prati.

Druga strana je "loša". Počeće sa najpoznatijom numerom sa ploče - Money - aludirajući na pohlepu, a nastaviće je depresivna Us and Them, iz koje proviruje i sukob. Brain damage je jasna asocijacija na Syd-ovo, ali ne samo njegovo, ludilo. Poslednja, Eclipse, udara na civilizacijsku grižu savesti.

All that you touch
All that you see
All that you taste
All you feel
All that you love
All that you hate
All you distrust
All you save
All that you give
All that you deal

All that you buy
Beg, borrow or steal
All you create
All you destroy
All that you do
All that you say
All that you eat
Everyone you meet
All that you slight
Everyone you fight
All that is now
All that is gone
All that's to come
And everything under the sun is in tune
But the sun is eclipsed by the moon.

A, Zemlja je davno, gravitacijom, zaustavila rotaciju Meseca. Otud je ovaj, krećući se bez rotiranja po pravolinijskoj putanji zakrivljenog prostora oko Zemlje, uvek istom svojom polovinom okrenut prema nama. Onu drugu polovinu nikad ne vidimo.
Ali, ona nije "tamna". Ili, tamna je koliko i ova koju vidimo. Ili, termin "tamna strana meseca" je jedan od primera pogrešnog, a opšteprihvaćenog, imenovanja u nauci. Zato Eclipse završava sa:

There is no dark side of the moon really.
Matter of fact it's all dark.